19 Μάρτη 2020

Ο εγκλεισμός, τόσοι εγκλεισμοί, δισεκατομμύρια και ακόμα δεν έχουμε φτάσει στα όρια της σιγής.  Η τήρηση ημερολογίου είναι μια διαδικασία καταγραφής γεγονότων γνωστή από την εποχή που ο Ήφαιστος είχε εικονογραφήσει για λογαριασμό του Αχιλλέα την ασπίδα του, χωρίζοντάς την σε πέντε τμήματα στα οποία εμφανίζονται η Γη, η θάλασσα, ο Ουρανός, ο Ήλιος, η Σελήνη, τ' άστρα, οι Πλειάδες, ο Ωρίων και η Μεγάλη Άρκτος (όπως περιγράφει σε τμήμα της Σ' ραψωδίας ο Όμηρος στην Ιλιάδα)

Η καταγραφή βοηθάει αυτόν που κρατά ημερολόγιο να θυμάται διάφορα σημαντικά ή ασήμαντα συμβάντα και γεγονότα. Η καταγραφή είναι υποκειμενική, αλλά ταυτόχρονα υπαγορεύεται από τις συνθήκες που επικρατούν στο περιβάλλον του συντάκτη των ημερολογίων. Η σύνταξή τους βοηθάει ακόμα αυτόν που τα γράφει να ξεπερνάει τραύματα και εμπόδια που έχουν παρουσιαστεί ή παρουσιάζονται στο δρόμο του. Έτσι τα ημερολόγια είναι εξομολογητικές σελίδες και έχουν αυτοβιογραφικό χαρακτήρα. Είναι ένα είδος αποσπασματικής βιογραφίας σχεδόν σπασμωδικής. Τα ημερολόγια, όπως λέει η Αναΐς Νιν, τα τηρούμε για να γευόμαστε τη ζωή δυο φορές, την ίδια στιγμή και εκ των υστέρων.

Ημερολόγια κρατούν και μερικοί απίθανοι τύποι, λοξοί, οι οποίοι έχουν τη συνήθεια να περιπλανώνται, σαν τον περιπλανώμενο Ιουδαίο του απώτατου παρελθόντος, και να φλανάρουν - κατά τον Μιχαήλ Μητσάκη. Όπως καταγράφει ένας flaneur ο Νικήτας Σινιόσογλου στο βιβλίο του: Η Λεωφόρος ΝΑΤΟ και το βράδυ όλη αυτή η ελληνική φεγγοβολή είχε σβήσει και ο Έλλην φάνηκε ασχημομούρης, σαν πανούκλα, χρησιμοποιώντας τα λόγια του Ίωνα Δραγούμη.

Ο Ίων Δραγούμης στα δικά του ημερολόγια με τίτλο Φύλλα Ημερολογίου Δ' (1908-1912) εξομολογείται στην εγγραφή:

Λόντρα Γενάρης 1910, (...) Αφού οι άλλοι με φαντάζονται αλλιώτικο παρ' ό,τι είμαι γιατί να μην τους παίζω όλους; Ας είμαι υποκριτής ως το τέλος, και ως την παραμικρότερη λεπτομέρεια. Έχω δύο ζωές, τη δική μου και τη δική τους. Δηλαδή τη ζωή μου όπως την κάνω εγώ, και τη ζωή μου όπως τη βλέπουν εκείνοι. (...)

Άνθρωποι που περνούν και χάνονται στο σωρό των περασμένων και τωρινών ανθρώπων, σα φωτογραφημένοι. Άνθρωποι που έχουν την ικανότητα να μην χάνονται μέσα στους άλλους, μα δεν έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν και τους άλλους. Και οι άνθρωποι που έχουν και τις δύο αυτές ικανότητες, δε χάνονται δηλαδή, δεν είναι φωτογραφημένοι, φωτογραφούν αυτοί τον εαυτό τους και χαράζουν μέσα στους άλλους χαραματιές βαθιές, με κάτι σα διαμάντι ή σα σίδερο πυρωμένο. Οι τελευταίοι αυτοί μ' αρέσουν, σαν καλλιτεχνήματα.

Γραφή Εγωτισμού, αλλά και αλληλεγγύης απέναντι σ' έναν φίλο και ομοϊδεάτη του τον Περικλή Γιαννόπουλο:

10 Απρίλη,

Ο Γιαννόπουλος σκοτώθηκε προχθές την Πέμπτη στη θάλασσα. Έβρεχε εκείνη την ημέρα. 

Σαν κάπως να τινάζουμε τη βροχή από πάνω μας ενώ βρέχει ακόμα, όπως λέει πάλι αυτός που διαλέξαμε για οδηγό, ο flaneur ο περιπατητής, ο πλάνης που καταγράφει στο μυαλό του πρώτα και έπειτα στο χαρτί, ο Νικήτας Σινιόσογλου και συμπληρώνει:

Κάποιοι λένε ότι η παρουσία μας στον κόσμο είναι μια παράκαμψη διαρκείας, ένα μεγάλο ξεστράτισμα, και ότι κατά βάθος ποθούμε να φτάσουμε στο τέλος της διαδρομής που δεν φαίνεται να είναι άλλο από την λησμονημένη αφετηρία της. Είναι λοιπόν ο πιεστικός πόθος της επιστροφής.

Δεδομένου ότι ο άνθρωπος γίνεται παλίμπαις μεγαλώνοντας γι αυτό φεύγει ακριβώς όπως ήρθε: Ώσπερ άρτι γεγονός εκ του ζην απέρχεται και ο καταγραφέας νοερώς ή γραπτώς - ιδίως το δεύτερο - αναζητά μια δικαίωση για τον κόπο του. Αποζητά την υστεροφημία, ρίχνοντας μια μποτίλια μ' ένα σημείωμα στο πέλαγο υποπτευόμενος, αν όχι γνωρίζοντας, πως όταν φτάσει στα χέρια κάποιου δεν είναι πια καιρός, όπως λέει ο Καρυωτάκης σ' ένα από τα τρία τελευταία του ποιήματα πριν ριχτεί ο ίδιος στα νερά του Αμβρακικού κι επειδή απέτυχε να πνιγεί στρέφει ένα πιστόλι στο μέρος της καρδιάς και αποχαιρετώντας μας ειρωνευόμενος λέει: ορισμένως κάποτε θα γράψω τις εντυπώσεις ενός πνιγμένου.  Και επειδή ένας πνιγμένος δε μπορεί να ανταποκριθεί σ' αυτή την ευχή ας ανταποκριθεί ο γράφων.

Τα ημερολόγια είναι κατάλογοι. Κατάλογοι μικρών καθημερινών πραγμάτων που αντλούν, θαρρείς, τη σημασία τους από την χρονολόγηση της κάθε εγγραφής: ημέρα, ώρα, έτος. Και έτσι μένουν για να θυμίζουν, ελλειπτικά πάντα, μια συγκεκριμένη στιγμή που αποτυπώνει την αγωνία του συντάκτη να είναι επαρκής σ' αυτό το συμπυκνωμένο, σύντομο, περιεκτικό λόγο που θα διαλέξει για να δηλώσει την εντύπωση θετική, αρνητική ή ουδέτερη που του έκανε το γεγονός που περιγράφει ή η σκέψη που πέρασε διασχίζοντας τα κόκκινα νεύρα του μυαλού του που θυμίζουν ισχνές κόκκινες γραμμές που αποτυπώνουν τους ποταμούς ή τις σιδηροδρομικές γραμμές στο χάρτη.

Ας πάρουμε λοιπόν μια σιδηροδρομική γραμμή αποτυπωμένη όμως με κόκκινο και όχι με μαύρο χρώμα για να οδηγηθούμε στους καταλόγους του Δημήτρη Δημητριάδη:

Η αυτοκρατορική ενθρόνιση του Χρόνου

είναι το τέλος του ανθρώπου

έξω απ' τον κύκλο του πάθους

και μέσα στον κύκλο της στέψης του Χρόνου

ή όπως λέει ο Μπέκετ στο δοκίμιό του για τον Προυστ: ο χρόνος αυτό το δικέφαλο τέρας της καταδίκης και της σωτηρίας.

Πριν επιστρέψουμε διαβάζουμε στους ίδιους καταλόγους 1 - 4 ,

το φέρετρο στέκεται μόνο του επάνω από τη

φωτιά.

(...)

γύρω από το στόμα βουίζουν βρίζοντας εκκωφαν-

τικά

όλα τα φιλιά που δε δόθηκαν και δεν πάρθηκαν.

Ας προχωρήσουμε τώρα μαζί με την αλμυρή πλώρη

Με το λινό φορτίο της

στην προσθαλάσσωση που περιμένει ανοιχτή

στην άλλη όχθη για να τελειώσει εκεί αυτό που

άρχισε εδώ στο άλλο ημικύκλιο

Δεν θα υπάρχει πιο ωραίο τέλος. (κατάλογοι 10-12).