O Αλέξανδρος Ψυχούλης και το μεταρρυθμιστικό πείραμα στο Παρθεναγωγείο του Βόλου.
30/10/2014
Πολυσχιδής προσωπικότητα καλλιτέχνη ο Αλέξανδρος Ψυχούλης αφού ξεδιπλώνει αρμονικά το ταλέντο του τόσο στη ζωγραφική, στη βίνετο αρτ, στη δημιουργία κόμικς, στη τέχνη του animation όσο και στην συγγραφή θεατρικών έργων. Από το 1994 έως σήμερα έχει παρουσιάσει πάρα πολλές ατομικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό, ενώ διδάσκει από το 2000 «Τέχνη και Τεχνολογία» στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων και Μηχανικών του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας. Μέσα στο Νοέμβριο θα παρουσιάσει τη νέα του δουλειά εμπνευσμένος από το παιδαγωγικό έργο του Αλέξανδρου Δελμούζου στο Βόλο στις αρχές του 20ου αιώνα.
Ποιά δουλειά σας παρουσιάζετε αυτή την εποχή;
Στην γκαλερί a.antonopoulou στην Αθήνα παρουσιάζεται μια επιμελητική δουλειά σε συνεργασία με τον επίσης εικαστικό Κωστή Βελώνη και την ποιήτρια και Αρχιτεκτόνισσα Φοίβη Γιαννίση.Πρόκειται για μια έκθεση με 14 καλλιτέχνες που έχει τίτλο «TRICKSTER/ η ευμετάβλητη πρακτική».Συνοπτικά η έκθεση διαπραγματεύεται το πώς η «Οδυσσεϊκή σκέψη» επηρεάζει την σύγχρονη καλλιτεχνική πρακτική.Ταυτόχρονα στην Άμφισσα, στα πλαίσια της έκθεσης «Α-ΣΤΟΧΙΑ»/ thesymptomproject, σε επιμέλεια του Θοδωρή Ζαφειρόπουλου παρουσιάζω ένα video-έργο για τον Αλέξανδρο Δελμούζο. Συμπτωματικά και οι δύο αυτές εκθέσεις έχουν συγγενικές θεματικές. Ασχολούνται με την απενοχοποίηση του λάθους και της αστοχίας, εξερευνούν τις δυναμικές του τυχαίου συμβάντος και των περιστάσεων, αμφισβητούν τον προτυπολογική Πλατωνική σκέψη στην οποία είναι στηριγμένος ολόκληρος ο σύγχρονος Ευρωπαϊκός πολιτισμός.
Ποιά μηνύματα επιχειρείτε να εκφράσετε μέσα από το έργο σας; Συμπίπτει αυτό με την γενικότερη κατάσταση που ισχύει την περίοδο που ολοκληρώνετε ένα έργο σας;
Η δουλειά μου δεν είναι να περνάω μηνύματα. Δεν πιστεύω στην ηγεμονική θέση του καλλιτέχνη μέσα στην κοινωνία. Ειδικότερα σήμερα που η πραγματικότητα μας έχει όλους ξεπεράσει. Αυτό που κάνω είναι να προσπαθώ να αφουγκραστώ καταστάσεις και συμπεριφορές που μου φαίνονται σημαντικές ή απλώς περίεργες και να προσπαθώ να τις ερμηνεύσω με έναν ιδιοσυγκρασιακό τρόπο.Το καλό με τη δουλειά που κάνω είναι ότι είμαι υποχρεωμένος να είμαι απόλυτα υποκειμενικός.
Έχετε κάποια μέσα που τα χρησιμοποιείτε πιο συχνά και αποτελούν σταθερό σημείο αναφοράς, και ασφαλώς δηλώνουν με την καλλιτεχνική σας ταυτότητα;
Αυτό που κάνω καθημερινά είναι να σκιτσάρω με το μαρκαδόρο μου στο σημειωματάριό μου. Συχνά πλέκω με ένα κορδόνι τα τρισδιάστατα έργα μου.Το κορδόνι είναι μια γραμμή με την οποία μπορείς να σχεδιάσεις στο χώρο.Όταν είναι αναγκαίο χρησιμοποιώ τις συσκευές.Τη φωτογραφική μου μηχανή και τον υπολογιστή.Πάντως δεν ανήκω στους καλλιτέχνες που το ύφος τους είναι αναγνωρίσιμο.Είχα πάντοτε τη βεβαιότητα πως το θέμα που ερευνώ κάθε φορά μου υπαγορεύει και το μέσον που θα χρησιμοποιήσω. Έτσι τη γλίτωσα μέχρι στιγμής από την επανάληψη,την αυτοαναφορικότητα,την πλήξη και την αναγνωρισιμότητα.
Με ποιό εικαστικό ρεύμα-παλαιότερο ή σύγχρονο-νιώθετε ότι ταυτίζεστε περισσότερο;
Παθαίνω αναφυλαξία και μόνο στην σκέψη πως θα μπορούσα να ταυτιστώ με ένα ήδη υπάρχον ρεύμα.
Τι περιλαμβάνουν τα σχέδια σας για το μέλλον;
Στις 27 Νοεμβρίου θα εγκαινιαστεί στην γκαλερί a.antonopoulou μια καινούρια εγκατάσταση με τίτλο «ΓΙΑΤΙ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΣΟΒΑΡΑ» και υπότιτλο «Το Παρθεναγωγείο του Βόλου». Είναι μια δουλειά για τη γλώσσα που μελετά σαν παράδειγμα το μεταρρυθμιστικό πείραμα του Σαράτση και του Δελμούζου στο Βόλο το διάστημα 1908-1910.Εκείνη την εποχή το «γλωσσικό ζήτημα» βρίσκεται στην πιο κρίσιμη φάση του.Για πρώτη φορά επιχειρείται η διδασκαλία της Δημοτικής σε σχολείο.Το εκπαιδευτικό σύστημα του Παρθεναγωγείου ήταν ριζοσπαστικό.Δεν υπήρχαν προαγωγικές εξετάσεις,οι μαθήτριες δεν έπαιρναν βαθμούς, οι περίπατοι ήταν υποχρεωτικοί δύο φορές την εβδομάδα,το μάθημα γινόταν χωρίς βιβλία,οι σχέσεις των διδασκόντων και των μαθητριών ήταν φιλικές. Είναι πραγματικά αξιοπρόσεκτο πως ένα τέτοιο σύστημα ακόμα και σήμερα, εκατό χρόνια μετά, είναι δύσκολο να υπάρξει στην Ελλάδα.Το σχολείο κλείνει βίαια με γεγονότα που υποκινούνται από τον σκανδαλισμένο Μητροπολίτη Γερμανό.Οι συντελεστές του εγχειρήματος δικάζονται για «μαλλιαρισμό»,για διδασκαλία της αθεΐας και του σοσιαλισμού.Η δίκη γίνεται το 1914 στο Ναύπλιο για να μην προκληθούν περαιτέρω γεγονότα στο Βόλο.Ο Δελμούζος αθωώνεται αλλά το σχολείο δεν ξαναλειτουργεί.Βρήκα τα πρακτικά της δίκης εδώ και δυο χρόνια σε κάποιο παλαιοβιβλιοπωλείο της Αθήνας και δουλεύω συνεχώς πάνω σ’ αυτά τα κείμενα.Την απόφαση για αυτό το έργο που κάνω τώρα την είχα πάρει ακριβώς τριάντα χρόνια πριν.Το 1984 η Θεατρική Λέσχη Βόλου που τότε είχε καταλάβει και χρησιμοποιούσε ως έδρα της το ερείπιο της Παλιάς Ηλεκτρικής Εταιρίας, είχε αποφασίσει να δραματοποιήσει τα Πρακτικά της Δίκης του Ναυπλίου σε συνεργασία με μαθητές των σχολείων του Βόλου.Έτσι μαθητής τότε δούλεψα πολλές ώρες αυτοσχεδιάζοντας με τον εξαιρετικό Σκυλοδήμο, έναν από τους πιο λαμπρούς Έλληνες ηθοποιούς.Η αυτοκτονία του άφησε το εγχείρημα ατελές.Τριάντα χρόνια το είχα παρακαταθήκη.