Τα πολύγλωσσα, πολυεθνικά, μεταναστευτικά, προσφυγικά και λιγότερο γηγενή περιβάλλοντα των σχολικών τάξεων του κέντρου της Αθήνας αναδεικνύουν νέες προκλήσεις για τα παιδιά και την εκπαίδευσή τους. Από τη μια οι εμμονές στα αναλυτικά προγράμματα και την τάξη, ως μοναδικό χώρο μάθησης, δημιουργούν καθεστυκίες  λογικές που οδηγούν στον ρατσισμό , τον εκφοβισμό και τη μη αποδοχή της ετερότητας. Από την άλλη, οι τεχνικές του Freinet, , όπως -το «Τι νέα;», το Συμβούλιο, η αλληλογραφία και το τυπογραφείο- δημιουργούν τους όρους μιας κριτικής και θεσμικής παιδαγωγικής που δίνει έμφαση στην κίνηση, στην αφή, στη γεωγραφία, στους χάρτες, στην επικοινωνία πέραν της γλώσσας, στην χειρονακτικότητα και στη σχολική ζωή.

Στα σχολεία του κέντρου της Αθήνας ιδιαίτερα τα τρία τελευταία χρόνια, σε συνεννόηση με τις αυτοοργανωμένες δομές των προσφύγων, αλλά και τα τελευταία δέκα χρόνια συνολικά, δουλεύουμε την ιδέα της αποσχολειοποίησης, κάνοντας με τα παιδιά διαδρομές στην πόλη, επινοώντας εκ νέου τον δημόσιο χώρο και διδάσκοντας υπαίθρια με βάση τα δημόσια νοήματα. Η συνάντησή μας με τα παιδιά πρόσφυγες έγινε πρώτα στους δημόσιους χώρους και μετά στα σχολεία. Η βασική αρχή της παιδαγωγικής του Ranciere, που στηρίζεται στη μετάφραση και στην ιδέα της ισότητας, έγινε πράξη αποβλέποντας στην συνύπαρξη, κόντρα στο γονεϊκό απαρτχάιντ που ήθελε να διαχωρίσει τα παιδιά προκαλώντας συνέχεια τόπους αλλού (να μην καθίσουν στο ίδιο θρανίο, να μην πάνε στο ίδιο σχολείο, να μην παίξουν στον ίδιο παιδότοπο, να μην είναι φίλοι). Ο «άλλος» [other] της ψυχανάλυσης είναι μεταξύ της συκοφάντησης και της εξαφάνισης. Για να συγκροτηθεί εκ νέου χρειάζεται μια φαινομενολογική συνθήκη εξύψωσής του. Αυτό σημαίνει να δημιουργηθούν όροι συμμετοχικής παρατήρησης, αρχιτεκτονικής σύλληψης εκ νέου του σχολείου με βάση το τρίπτυχο τάξη-αυλή- κοινότητα και χρονικές εμπειρίες  (λογοτεχνία, μουσική και θέατρο )που μπορούν να επιτελεστούν σε συγκεκριμένους τόπους της κοινότητας και σε δημόσιους χώρους, όπως μουσεία, πανεπιστήμια, πάρκα, πλατείες και χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς.

Με την παιδαγωγική ομάδα «Το Σκασιαρχείο» δουλεύουμε αυτή την ιδέα του σχολείου «των θάμνων» [L’ecole bussionaire] θεωρώντας πως τα χαρακτηριστικά της παιδαγωγικής σ’ αυτά τα περιβάλλοντα των ροικών μετακινήσεων των λαών και απαριθμώντας ήδη στο κέντρο της Αθήνας περισσότερους από είκοσι λαούς, είναι κοντύτερα στην επιτελεστικότητα [performative], τη σωματικότητα και τη ρητορική που ενώνει τη χειρονομία με την ομιλία, καθώς η αυξανόμενη ανάγκη για κατανόηση [understanding] καθιστά την επικοινωνία μια δράση πέραν της γλώσσας. Η σημαντικότερη στιγμή του 35ου Δημοτικού Σχολείου της Αθήνας, την άνοιξη του 2017, αφορά στη δράση των παιδιών, τα οποία ξεναγούν άλλα παιδιά στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, με τέσσερις θεματικές (πουλιά, προμαχώνας, σφίγγα, προσφυγάκι) ενάντια στον εξευγενισμό και την αδυναμία να επιτευχθεί η συνύπαρξη μόνο μέσα στο σχολείο. Παρόλη τη φτώχεια των παιδιών του κέντρου της Αθήνας τα δικαιώματα που υπερασπιστήκαμε ήταν περισσότερο αυτά της ελευθερίας (άρθρα 12-17 της Σύμβασης του παιδιού) παρά της προστασίας. Έχοντας στο νου μας  και το κορίτσι που ακούει στο όνομα Μαλάλα, υπερασπιστήκαμε το δικαίωμα όλων των παιδιών να βρουν το δρόμο για το σχολείο. Το 2018 συνεχίζουμε με δράσεις με το θέατρο σκιών, σε συνεργασία με το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, την μέρα κατά της βίας στις 6 Μάρτη και την παγκόσμια μέρα ποίησης, στις 21 Μαρτίου, με τον «Καραγκιόζη ποιητή»!