Τι σχέση έχει ο κοκκινοντυμένος κοκκινομάγουλος, στρουμπουλούλης από την αυστηρή ασκητική ζωή παππούλης της διαφημιστικής εκστρατείας του 1931, με τον εκ Καππαδοκίας ιεράρχη Βασίλειο Μέγα (;329/330–;1/2.1.379); Μηδεμιά. Αρκεί μύθους να πουλάμε και τζίρος να γίνεται – ακόμη και σε μη χριστιανικές χώρες – μια οικογένεια είμαστε στο κάτω κάτω.

    Όμως, την ίδια και την αυτήν ημέρα με το Βασίλειο Μέγα, κάθε πρώτη μέρα κάθε καινούργιας χρονιάς γιορτάζουμε τη  σεβάσμια δεσποτική (προς τιμή του Ιησού) γιορτή της  «Περιτομής του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού» – γιορτή η οποία ομολογώ ότι μόλις προ ολίγου υπέπεσε στην αντίληψή μου. 

        «Όταν συμπληρώθηκαν οχτώ μέρες, έκαναν στο παιδί περιτομή και του έδωσαν το όνομα Ιησούς, όπως δηλαδή το είχε ονομάσει ο άγγελος προτού ακόμη συλληφθεί στην κοιλιά της μάνας του. Όταν, σύμφωνα με το Μωσαϊκό νόμο, συμπληρώθηκαν και οι μέρες για τον καθαρισμό τους, έφεραν το παιδί στα Ιεροσόλυμα, για να το αφιερώσουν στο Θεό. Σύμφωνα με το νόμο του Κυρίου, αν το πρώτο παιδί που φέρνει μια γυναίκα στον κόσμο είναι αγόρι, πρέπει να θεωρείται αφιερωμένο στον Κύριο. Επίσης θα πρόσφεραν θυσία ένα ζευγάρι τρυγόνια ή δύο μικρά περιστέρια, όπως λέει ο νόμος του Κυρίου.» (Λκ 2, 21–24)

(Η Καινή Διαθήκη, σε μετάφραση στη δημοτική, Ελληνική βιβλική εταιρία, σελ. 139)

        Πράξη επώδυνη και αιματηρή, άκρως απαραίτητη όμως για να δηλώσει όχι μόνο τον πιστό και καθαρό Ισραηλίτη, αλλά και να επικυρώσει το «καὶ  ἔσται εἰς σημεῖον διαθήκης ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ ὑμῶν.» Μια συμφωνία, συνθήκη, συμμαχία, σύμβαση μεταξύ του Θεού και του λαού του, του Ισραήλ. Ας τη διαβάσουμε ολόκληρη:

«Όταν ο Άβραμ ήταν ενενήντα εννέα ετών, του φανερώθηκε ο Κύριος και του είπε: ‘Εγώ είμαι ο Ελ-Σαδδάι (Θεός παντοκράτορας). Να ζεις σύμφωνα με το θέλημά μου και να είσαι τέλειος. Θα συνάψω μαζί σου διαθήκη, και θα σου δώσω πολλούς απογόνους’. Ο Άβραμ έπεσε με το πρόσωπό του στη γη και ο Θεός τού είπε: ‘Αυτή είναι η διαθήκη που κάνω μαζί σου: Θα γίνεις πατέρας ενός πλήθους εθνών. Δε θα ονομάζεσαι πια Άβραμ αλλά Αβραάμ, γιατί θα σε κάνω πατέρα πλήθους εθνών. Θα κάνω ν’ αποκτήσεις πολλούς απογόνους και να γίνεις γενάρχης λαών· και βασιλιάδες θα προέλθουν από σένα. Τη διαθήκη μου τη συνάπτω μαζί σου αλλά θα ισχύει και για όλες τις γενιές των απογόνων – διαθήκη αιώνια, ώστε να είμαι Θεός δικός σου και των απογόνων σου. Σ’ εσένα και τους απογόνους σου θα δώσω τη χώρα όπου τώρα κατοικείς σαν ξένος, όλη τη χώρα της Χαναάν, για αιώνια ιδιοκτησία και θα είμαι Θεός τους’. Είπε ακόμα ο Θεός στον Αβραάμ:  ‘Θα πρέπει, όμως, να τηρείς τη διαθήκη μου τόσο εσύ όσο και οι επόμενες γενιές των απογόνων σου. Αυτή είναι η διαθήκη μου που θα τηρείτε: Κάθε αρσενικό παιδί σας θα περιτέμνεται. Θα κάνετε την περιτομή, κι αυτή θ’ αποτελεί σημείο της διαθήκης ανάμεσα σ’ εμένα και σ’ εσάς. Έτσι η διαθήκη μου θα μαρτυρείται στο σώμα σας, διαθήκη αιώνια. Κάθε παιδί θα περιτέμνεται την όγδοη ημέρα από τη γέννησή του. Αυτό ισχύει για κάθε αρσενικό παιδί σε όλες τις γενιές σας, καθώς και για κάθε δούλο, είτε είναι γεννημένος στο σπίτι είτε αγορασμένος από ξένους και δεν περιλαμβάνεται στους απογόνους σας. Θα πρέπει οπωσδήποτε καθένας που γεννήθηκε στο σπίτι σου ή αγοράστηκε με χρήματα, να περιτέμνεται. Έτσι η διαθήκη μου θα μαρτυρείται στο σώμα σας, διαθήκη αιώνια. Ο απερίτμητος, δηλαδή αυτός που δε θα έχει κάνει περιτομή, θα αποκόπτεται από το λαό του, γιατί θα έχει παραβεί τη διαθήκη μου’».   (Γεν. 17,1–14)

(Η Παλαιά Διαθήκη, μετάφραση από τα πρωτότυπα κείμενα, Ελληνική βιβλική εταιρία, σελ. 23)

      Έτσι έχουν τα πράγματα στην Παλαιά Διαθήκη. Η μετάφρασή της από τα ιουδαϊκά και τα αραμαϊκά στην ελληνιστική Κοινή  ξεκίνησε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στη διάρκεια της βασιλείας του Πτολεμαίου Β' του Φιλάδελφου (283–246 π.Χ.), για τους ελληνίζοντες Ιουδαίους της Διασποράς στην Αίγυπτο που «μιλούσαν την ελληνική ως μητρική γλώσσα» (Τζέφρυ Χόρροκς, Ελληνικά, Ιστορία της γλώσσας και των ομιλητών της, Εστία,  σελ. 152). Η μετάφραση, από πολλούς μεταφραστές,  πρέπει να ολοκληρώθηκε σταδιακά μετά από περίπου διακόσια χρόνια, γύρω στο 100 π.Χ. Είναι η μετάφραση των Ο΄  [Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους Εβδομήκοντα] η οποία θα ενταχθεί στον Κανόνα των χριστιανικών θείων Γραφών, στην τοπική σύνοδο της Καρθαγένης της Αφρικής, το 419. 

       Γέννηση του Ιησού γύρω στο 6 π.Χ. Στις 25 Δεκεμβρίου τοποθετήθηκε επισήμως από τον 6ο αιώνα και μετά· διότι έπρεπε «να μετατραπούν βαθμιαίως αι εορταί των εθνικών εις χριστιανικάς», όπως σκέφτηκε ο Πάπας Γρηγόριος ο Α΄ (540–604).  Άρα, πολύ σωστά,  οχτώ μέρες αργότερα γιορτάζουμε την περιτομή του Ιησού. Δημόσια δράση του από το 28 μ.Χ. και εξής. Γύρω στο 33  η Σταύρωση. Γύρω στο 35 η μεταστροφή του Σαούλ, μετέπειτα Παύλου, ο οποίος αρχίζει την ιεραποστολή του, γύρω στο 37, απευθυνόμενος στα εκτός μωσαϊκού νόμου έθνη, στους εθνικούς, κοινώς στους ειδωλολάτρες. Αυτό προκαλεί τις αντιδράσεις των  μαθητών και αποστόλων στου Ιησού. Εξού και, γύρω στο 48, η Αποστολική Σύνοδος για να βρεθεί λύση. Σύγκρουση Παύλου και Πέτρου, του «ἐπὶ ταύτῃ τῇ πέτρᾳ οἰκοδομήσω μου τὴν ἐκκλησίαν» και στον οποίο ο Ιησούς έδωσε «τα κλειδιά που ανοίγουν την πόρτα της βασιλείας των ουρανών» (Μτ 16,18–19) περί του θέματος. Εξού και λέει ο Παύλος ότι «όταν ήρθε ο Πέτρος στην Αντιόχεια, του αντιμίλησα κατά πρόσωπο, γιατί ήταν αξιοκατάκριτος.» (Γαλ 2, 11)  Στις Πράξεις, έργο μάλλον του Λουκά,  γύρω στο 70, γύρω στα είκοσι χρόνια μετά την Αποστολική  Σύνοδο, διαβάζουμε ότι στη συγκεκριμένη σύνοδο «[σ]ηκώθηκαν όμως μερικοί από την παράταξη των Φαρισαίων που είχαν πιστέψει, κι έλεγαν ότι τους εθνικούς πρέπει να τους περιτέμνουν και να απαιτούν να τηρούν το νόμο του Μωυσή.» (Πραξ 15,5) Όμως, λέει ο Παύλος, οι πρόκριτοι 

«είδαν ότι ο θεός μού είχε αναθέσει το κήρυγμα του ευαγγελίου στους εθνικούς, όπως στον Πέτρο στους περιτμημένους. Γιατί αυτός που όρισε τον Πέτρο απόστολο για τους Ιουδαίους, όρισε κι εμένα απόστολο για τους εθνικούς. (Γαλ 2, 7–8) Οπότε όλοι «συμφώνησαν να κηρύττουμε εμείς στους εθνικούς κι αυτοί στους Ιουδαίους.» (Γαλ 2, 9)

        Ο κύβος ερρίφθη. Ο Παύλος αυτονομείται. Όμως μια μερίδα εβραιοχριστιανών ή ιουδαιοχριστιανών ή ιουδαϊζόντων χριστιανών, που δεν συμφώνησαν με την απόφαση της Αποστολικής Συνόδου, συνεχίζουν να του δημιουργούν προβλήματα διότι επιβάλλουν στα μέλη της εκκλησίας την περιτομή και την τήρηση του μωσαϊκού νόμου, εξού κι εκείνος τους αποκαλεί  ‘ταράσσοντες’, οι οποίοι ‘διαστρεβλώνουν το ευαγγέλιο του Χριστού’ και τους αναθεματίζει (Γαλ 1, 6–9). Ωστόσο η συμβολή του ιουδαϊσμού στο ζήτημα της διαμόρφωσης της εκκολαπτόμενης θρησκείας, η οποία, από της των Ναζωραίων αίρεση (Πραξ 24,5),   τ ώ ρ α  θα ονομαστεί χριστιανισμός  (Πραξ 11, 25–26),  κατεβάζει ταχύτητα. Ο θεός της Παλαιάς εξακολουθεί να είναι ο θεός της Καινής Διαθήκης. Ιεραποστολική περιοδεία Παύλου σε Μ. Ασία και Ελλάδα, από το 48 μέχρι το 51 περίπου. Οι εβραιοχριστιανοί ή ιουδαιοχριστιανοί ή ιουδαΐζοντες χριστιανοί, ανάμεσα σε δύο πυρά, ούτε από την παλιά τους ούτε από την καινούργια τους θρησκεία αποδεκτοί, εκδιώχθηκαν στο τέλος του Γ΄ Ρωμαιοϊουδαϊκού πολέμου το 135 από την Ιουδαία. Μέχρι στιγμής δεν βρίσκω τι απέγιναν. Αρχή διασποράς. Κράτος του Ισραήλ θα ξαναδημιουργηθεί μετά από χίλια οχτακόσια δεκατρία χρόνια, το 1948. Σήμερα, οι μόνοι χριστιανοί που συνεχίζουν να ακολουθούν το πατρογονικό έθιμο της περιτομής, είναι οι της κοπτικής εκκλησίας Αιθίοπες.

        «Ο Ισραήλ καθίσταται με τη διαθήκη λαός του Θεού, αλλά η μη τήρηση από την πλευρά του των υποχρεώσεων που απορρέουν απ’ αυτήν, σημαίνει απόρριψή της και, επομένως, στέρηση των ευεργεσιών που τη συνοδεύουν. [...] Οι προφήτες, θεωρώντας ότι ο Ισραήλ δεν τήρησε τους όρους της διαθήκης αυτής (παλαιάς), εξαγγέλλουν τη σύναψη μιας νέας διαθήκης στο μέλλον (Ιερ 32,31 εξ). Αυτή η εξαγγελία εκπληρώθηκε στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, ο οποίος με το σταυρικό του θάνατο επισφραγίζει τη νέα διαθήκη (Μτ 26,28 κ.ά), που διέπει στο εξής τις σχέσεις του Θεού με το νέο λαό του, τους χριστιανούς.» (Η Καινή Διαθήκη, σε μετάφραση στη δημοτική, Ελληνική βιβλική εταιρία, σελ. 666) «Κι αφού ανήκετε στο Χριστό, είστε απόγονοι του Αβραάμ και κληρονόμοι της ζωής, όπως την υποσχέθηκε ο Θεός.» (Γαλ 3, 29) Με λίγα λόγια, «για την Καινή Διαθήκη ο νέος Ισραήλ είναι η Εκκλησία (Ρωμ 9,6· Γαλ,16)» (Η Καινή Διαθήκη, σε μετάφραση στη δημοτική, Ελληνική βιβλική εταιρία, σελ. 679)

       Παραλειπόμενα.

        Διάφορες θαυμαστές ιστορίες εύρεσης της ιεράς ακροποσθίας του Ιησού  πλάθονται την εποχή των σταυροφοριών (1096–1099, η πρώτη, 1201–1204 η τέταρτη, 1270 η όγδοη) ·  περίπου είκοσι συν ένας ναοί και μοναστήρια της Δύσης συγκρούονται ως κάτοχοι και διεκδικητές αυτής, με κυριότερο το ναό του Αγίου Ιωάννη του Λατερανού στη Ρώμη. 

       Η πρώτη ιερά ακροποσθία του Ιησού που εμφανίστηκε ήταν εκείνη που ο Καρλομάγνος δώρισε στον πάπα Λέοντα Γ΄ (795–816), εκείνον που τον έστεψε ως Αυτοκράτορα του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους (Karolus serenissimus Augustus a Deo coronatus magnus pacificus imperator Romanum gubernans imperium), στις 25 Δεκεμβρίου του 800, αφού η Ειρήνη η Αθηναία η Σαρανταπήχαινα (780–802, εξαίρετη προσωπικότητα, ένα βιβλίο δεν αρκεί για τα πεπραγμένα της, απλώς να αναφέρω ότι εμπλέκεται ενεργητικότατα στην εικονομαχία,  Ζ΄ Οικουμενική και την αναστήλωση των εικόνων), αφού η Ειρήνη λοιπόν αρνήθηκε το γάμο τους που θα ένωνε την ανατολή με τη δύση. Γιατί αρνήθηκε; Γιατί ξεσηκώθηκαν οι μοναχοί. Και γιατί ξεσηκώθηκαν; Διότι τίτλοι, σφραγίδες, σύμβολα,  χρυσόβουλα και λοιπά συναφή θα χάνονταν από την ιδιοκτησία της ανατολικής ρωμαϊκής. Τέλος πάντων την ιερά ακροποσθία του Ιησού έδωσε στον Καρλομάγνο άγγελος κι εκείνος τη χάρισε στον πάπα Λέοντα Γ΄. 

        Σχεδόν αμέσως το δώρο του Καρλομάγνου στον πάπα, σε διάφορα μέρη της Ευρώπης ξεφύτρωσαν αντίπαλες ιερές ακροποσθίες του Ιησού. Στη δυτική Γαλλία, Βενεδικτίνοι μοναχοί  της μονής Charroux, σήμερα εγκατελειμμένης, ισχυριζόμενοι ότι η δική τους  ιερά ακροποσθία ήταν η μόνη αυθεντική, εμφανίστηκαν στον πάπα. Το τελευταίο ακλόνητο επιχείρημά τους, το ότι είχε πάνω της αίμα, έπεισε τον πάπα ο οποίος απεφάνθη ότι αυτή ήταν η αυθεντική. 

         Η τελευταία  ιερά ακροποσθία του Ιησού που ανακαλύφθηκε ήταν το 1557, στην Calcata, ένα μεσαιωνικό χωριουδάκι στην κορφή ενός γκρεμού, 47 χλμ. βόρεια από τη Ρώμη.  Εκεί την είχε κρύψει ένας Γερμανός αιχμάλωτος, μετά την άλωση της Ρώμης το 1527. Λατρεύτηκε επισήμως,  το Βατικανό πρόσφερε συγχώρηση για δέκα έτη αμαρτιών, οπότε ουρές προσκυνηματικού ποιμνίου, ιερές πομπές και τα συναφή. Παρέμεινε ιερό προσκύνημα αιώνων, μέχρι που κλάπηκε το 1983 και σήμερα αγνοείται η τύχη της. Συνέπεια; Ο θρησκευτικός τουρισμός βούλιαξε.

         Επειδή οι καιροί έχουν το κουσούρι να αλλάζουν, μέσα και την πληθώρα και το συνωστισμό των  ιερών ακροποσθιών του Ιησού και τις αντικρουόμενες αυθεντικές του κάθε διεκδικητή, η Καθολική Εκκλησία υιοθέτησε την άποψη ότι όλες οι αντιμαχόμενες  ήταν απάτες, οπότε το 1900 επέβαλε την ποινή του αναθέματος (vitandus excommunicate) σε όποιον έγραφε ή ανέφερε κατιτίς περί του θέματος.

         Ο Λέων Αλλάτιος (1586–1669), ευρυμαθής θεολόγος και ιστορικός, βιβλιοθηκάριος της Βατικανής Βιβλιοθήκης, μελέτησε το θέμα και έγραψε το «Διατριβή περί της ακροποσθίας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.» (De Praeputio Domini Nostri Jesu Christi Diatriba) Ισχυρίζεται ότι η ιερά ακροποσθία του Ιησού ανελήφθη, όπως ο Ιησούς, και μεταμορφώθηκε στους δακτύλιους του Κρόνου. Το έργο αδημοσίευτο. (Holy Prepuce, Βικι)

Ώρα να πούμε κάλαντα:

Και νέον έτος αριθμεί 

η του Χριστού περιτομή

και η μνήμη του ιεράρχου Βασιλείου.

Του χρόνου μας αρχή καλή

και ο Χριστός μας προσκαλεί

την κακία ν’ αρνηθώμεν

μ’ αρετές να στολισθώμεν.

Να ζώμεν βίον τέλειον

κατά το Ευαγγέλιον

με αγάπη, με ειρήνη

και με τη δικαιοσύνη.

Χρόνια πολλά και ευτυχή

με καθαρά κι αγνή ψυχή

με χαρά και με υγεία

και με θεία ευλογία.

Είτε έτσι είτε αλλιώς, καλύτερη χρονιά, ατομική και συλλογική, ας επιδιώξουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι. Ο χρόνος ξέρει. Θα κάνει τη δουλειά του.

*Περιτομή του Κυρίου (1466), του Γερμανού ζωγράφου Friedrich Herlin (;1425/30 ;1500)