Ο Αντρέ Μπρετόν  πέθανε δυο χρόνια πριν το Μάη του ’68. Το σκληρό Απρίλη του ’66. Γεννήθηκε το 1896,τέσσερα χρόνια πριν την έλευση του 20ού αιώνα κι έζησε μέσα στους κόλπους του εξήντα έξη χρόνια. Η ιστορία του σουρεαλισμού είναι συνυφασμένη με την ιστορία του 20ου αιώνα. Όχι μόνο με την πολιτική, αλλά και με την πολιτιστική, την ιδεολογική, την κοινωνική, την επιστημονική ιστορία.

Ο Μπρετόν μετά το θάνατό του έγινε άγαλμα και στο κεφάλι του ένα χάρτινο περιστέρι δείχνει με το αριστερό του πόδι τη θέση που καταλάμβανε η έμπνευση η οποία δημιούργησε τον –ισμό που κλόνισε την κατεστημένη ηθική. Ο –ισμός αυτός προκάλεσε μια σεισμική δόνηση, ή περισσότερες σεισμικές δονήσεις, μια σεισμική ακολουθία, αλλά δεν ράγισε την αγαλματένια φύση του ιδρυτή και θεματοφύλακα του κινήματος.

Ο κύριος Πενθήμερος δεν ήταν ούτε ψηλός, ούτε αγαλματώδης. Δεν ήταν ευθυτενής. Ούτε εμπνευσμένος. Δεν ήταν καν στοιχειωδώς νάρκισσος. Πισωπατούσε όταν έβλεπε έναν πανύψηλο άνδρα να έρχεται κατά πάνω του, άνω θρώσκοντα. Νόμιζε, ο καημένος, πως ήταν ο Μπρετόν. Κι αυτή η illusion άρχιζε να τον τρομάζει. Γιατί συγκρινόμενος με αυτόν τον αγαλματώδη, υπερήφανο, ατρόμητο, κυριαρχικό άνδρα, ο κύριος Πενθήμερος αισθανόταν μικρός, ένας μικροσκοπικός ασήμαντος νάνος. Γύρω του γεννιόνταν ακατάπαυστα νάνοι την τελευταία τριετία, που είχε ονομαστεί «Μνημονιακή εποχή» – φαίνεται πως κάποτε θα της έστηναν ένα λιτό μνημείο – τα φαραωνικά κοστίζουν- γιατί η εποχή αυτή- ακόμη δεν το υποψιαζόταν ο κύριος Πενθήμερος, ούτε κανείς ομοιοπαθής απολυμένος και αναξιοπαθών, θα άφηνε εποχή. Ενώ τηρουμένων των αναλογιών και των παραμέτρων θα είχε πάνω-κάτω τα ίδια θύματα μ’ εκείνα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου που συμπλήρωσε ήδη την πρώτη 100ετία του. Δεν ξέρω αν θ’ακολουθήσουν κι άλλες επέτειοι — πάντως ο κύριος Πενθήμερος δεν θα ζει για να ξαναγιορτάσει μια τέτοια επέτειο. Αλλά πάλι ποιος ξέρει τι μας περιμένει στη γωνία μιας ιστορικής διαδρομής; Πριν ενενήντα χρόνια το 1924 συνέβη ο σεισμός του σουρεαλισμού.

Ανάμεσα στον πόλεμο και το 90χρονο μανιφέστο  μεσολαβεί μόλις μια δεκαετία, αλλά οι δύο σεισμοί διαφέρουν και αλλού. Ο ένας είναι πόλεμος ο άλλος επανάσταση.

Άρα άμα σταθείς απέναντι  στον Άλλο κάνεις επανάσταση. Ενώ στον πόλεμο γίνεσαι μακελάρης.  Οι άλλοι– ο Άλλος είναι εχθρός  πρέπει να τον κάνεις κομματάκια, θρύψαλα, σαν να έχεις σπάσει καθρέφτη. Η συνάντηση δεν έχει καθόλου πλάκα, ούτε καμία σουρεαλιστική χροιά. Όλοι οι στρατιώτες πήγαιναν να κάνουν τη χρεία τους όπου έβρισκαν. Μερικοί δεν προλάβαιναν να κατεβάσουν τα βρακιά τους. Κι αυτή δεν ήταν η μόνη τους αδυναμία. Για να κυριολεκτήσω δεν ήταν αδυναμία, ούτε αδιακρισία, αλλά ακράτεια. « Ο φόβος (πάντα) τρώει τα σωθικά.» ο σκηνοθέτης αυτής της ταινίας δεν ήταν σουρεαλιστής, έφτιαχνε μελοδράματα. Λεγόταν Ράινερ-Βέρνερ Φασμπίντερ και ήταν Γερμανός.

Ο κύριος Πενθήμερος κάποιες στιγμές της ημέρας περιερχόταν σε μια απολαυστική κατάσταση, όταν πήγαινε στο μέρος. Για κάποιους, βέβαια, και δεν είναι λίγοι σ’αυτούς τους χαλεπούς καιρούς, η απόλαυση της αφόδευσης είναι μια τραγική ώρα και μπορεί να τους ακολουθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Καμιά φορά διστάζουν και να πλησιάσουν  το μέρος. Περιβάλλον  που για τον κύριο Πενθήμερο αποτελεί χώρο ευχαρίστησης, ανακούφισης κι έμπνευσης.

Το μέρος, ή αποχωρητήριο, ή τουαλέτα, χώρος, συνήθως, περιορισμένος στα μεσοαστικά διαμερίσματα, όπου οι αναθυμιάσεις, οι οσμές και τα επιφωνήματα αναμέλπονται και ανακατεύονται διαφεύγοντας από τον φωταγωγό, με τις οσμές της κουζίνας, το ρόγχο του απορροφητήρα και το θόρυβο του νερού στο νεροχύτη. Άλλωστε η κουζίνα και το μέρος είναι συγκοινωνούντα δοχεία. ‘όπως και το ομώνυμο βιβλίο που συνέθεσαν ο Μπρετόν και ο Σουπώ.                                                      Αυτό το θείον μέρος, όπου κι ο βασιλιάς πάει μόνος του- πόσο μάλλον ο κύριος Πενθήμερος- που έτσι κι αλλιώς μόνος του είναι, ποιος να τον συνοδεύσει, αποκαλείται και απόπατος. Τι κακόηχη λέξη;

Τα περιττώματα αποτέλεσαν έμπνευση για τον Ζίγκμουντ Φρόυντ. Αλλά ο κύριος Πενθήμερος δεν είχε διαβάσει Φρόυντ κι αν το επιχειρούσε μπορεί να μην έμενε ικανοποιημένος από την ανάλυσή του σχετικά με αυτά. Έτσι περιοριζόταν στη θέα τους στον πάτο της λεκάνης, την ποσότητα και το χρώμα τους. Όσο διαρκούσε η απολαυστική αυτή διαδικασία είχε διαβάσει το μεγαλύτερο μέρος από το δεύτερο τεύχος της «Σουρεαλιστικής Επανάστασης» (Revolution Surrealiste). Περιοδικό στο οποίο οι πιονιέροι του σουρεαλισμού έγραψαν έγραψαν τα  πρώτα τους κείμενα.

Ο κύριος Πενθήμερος θυμόταν πάντα έναν καθηγητή του στο Γυμνάσιο ο οποίος δεν τους μιλούσε τόσο για το αντικείμενο του μαθήματος, τα φυτά, αλλά για το ότι ο άνθρωπος, πρέπει να είναι εξοικειωμένος με τις εκκρίσεις του σώματός του και να μην τις σιχαίνεται. Όλοι οι μαθητές έκλειναν επιδεικτικά τη μύτη με τα δάχτυλα και τα κατέβαζαν με δύναμη στο πάτωμα μιμούμενοι ότι ρίχνουν τη μύξα τους κάτω. Τους φαινόταν άθλιο να συμφιλιώνεσαι με τα σάλια, τη μύξα, τον ιδρώτα σου.

Ο Νόρμπερτ Ελίας, σπουδαίος ιστορικός του πολιτισμού, αφιερώνει ολόκληρο κεφάλαιο στις εκκρίσεις του ανθρώπου στο βιβλίο του «Η εξέλιξη του πολιτισμού». Πολλοί μάλιστα, αποφεύγουν ακόμη και τη θέα της λεκάνης του αποχωρητηρίου γιατί τους προκαλεί αποστροφή. Αρκετοί απ’αυτούς πάνε σε ψυχολόγους και ψυχιάτρους και αναλώνονται σε συνεδρίες.