Ο Κος Πενθήμερος, 43, το σουρεαλιστικό λεξικό

Παράλληλα με τη μεγάλη σουρεαλιστική έκθεση του 1938 στο Παρίσι εκδόθηκε ένα επίτομο λεξικό του σουρεαλισμού με πλούσια εικονογράφηση που επιμελήθηκαν ο Μπρετόν με τον Ελυάρ. Το λεξικό φαινομενικά ήταν ένα εκλαϊκευμένο εγχειρίδιο του κινήματος και των επιτευγμάτων του, αλλά στην πραγματικότητα ήταν φτιαγμένο για να γοητεύσει τους γνωρίζοντες, τους μυημένους, τους λάτρεις και τους θαυμαστές και να σκανδαλίσει το κοσμικό Παρίσι, τους Φιλισταίους. 

Η Ελεωνόρα μας αναφέρει ένα-ένα τα ονόματα των μελών-πρώην και νυν- της σουρεαλιστικής ομάδας:

ΑΡΤΩ: το μαγικό βαρέλι.

ΜΠΡΕΤΟΝ: ένα ποτήρι νερό μέσα στην καταιγίδα.

ΝΤΑΛΙ: ο πρίγκιπας της καταλανικής ευφυίας  με τα αμύθητα πλούτη.

ΕΛΥΑΡ: τροφός των αστεριών

ΕΡΝΣΤ: λολπόλ ο ηγούμενος των πουλιών.

ΓΚΑΛΑ: γυναίκα βίαιη και αποστειρωμένη.

ΜΑΣΟΝ: ο άνθρωπος-φτερό.

ΜΙΡΟ: το σαρδελόδεντρο.

ΠΕΡΕ:ο μανδαρίνος.

ΠΡΕΒΕΡ: αυτός που κοκκινίζει με την καρδιά του.

ΠΙΚΑΣΟ: το πουλί του Benin (παλιό όνομα της Δαχομέης, που ταυτόχρονα σημαίνει μειλίχιος, αγαθός, πράος)

ΣΟΥΠΩ: κάρδαμο των δημοσίων ουρητηρίων.

ΤΑNΓΚΥ: οδηγός της εποχής των δρυίδων με τα γκυ.

Και μετά τα πρόσωπα και τους ρόλους σειρά έχουν τα αντικείμενα: 

το Καρότσι: είμαι σύντροφος πιστή του μυαλωμένου δουλευτή που το πρωί στην εξοχή κερδίζει το ψωμί.

Ακολουθούν τα ζώα: 

Γουρούνι: ας εκσφενδονίσουμε τα βέλη κι ας καταστρέψουμε τον εχθρό για να σωθεί η πα-τρίς-ύς-ύς (Ζαρύ)

Οι διοργανωτές όρισαν έναν φωτισμένο πρώην αξιωματικό της αστυνομίας για τη σύνταξη του λήμματος SEXE. Ο αξιωματικός ισχυριζόταν πως είναι σε βάθος γνώστης της καταγωγής της γλώσσας.

                                                                                        

Συνέταξε λοιπόν ένα ακατανόητο κατεβατό που και η Ελεωνόρα εδώ σ' αυτό το σημείο, στο 35ο λεπτό θα οπισθοχωρήσει κατατρομαγμένη και θα σηκώσει τα χέρια ψηλά. 

Ένας συντελεστής της ταινίας-ντοκουμέντο θα επιχειρήσει να διασαφηνίσει το κείμενο. Φυσικά ότι μπορούσε έκανε ο άνθρωπος μ' ένα κείμενο περίπου αμετάφραστο και εξαιρετικά δυσνόητο-δηλαδή σουρεαλιστικό.

"Τι είναι; Ξέρω τι είναι; Το Sexe είναι η πρώτη υπερβολή-ήταν και είναι η αιτία όλων των υπερβολών. (Παραλείπονται συνηχήσεις και παρηχήσεις της λέξης Sexe και καταλήγει περίπου έτσι: "Πέος τι θέλεις; Πέος τι είσαι; Πέος;"

 Η έκθεση πέτυχε το σκοπό της. Το σκάνδαλο ήταν ευθέως ανάλογο της επιτυχίας. Οι εφημερίδες ακολούθησαν τον εύκολο δρόμο της γελοιοποίησης. Κάποιες απ' αυτές έκαναν, τάχα, πως λυπούνται και συμπονούν τους οργανωτές. Τα σχόλια, πάντως, δεν ήταν ανάλογης ευρηματικότητας με τα εκθέματα και τα  events. Πάντως για ακόμη μια φορά το κίνημα απέδειξε πως αντέχει στο χρόνο και βρίσκεται πάντα στην πρωτοπορία.

Εδώ η Ελεωνόρα κάνει ένα χρονικό άλμα και παρουσιάζει από το περιοδικό Bief (τχ. 10-11 Φεβρουάριος 1960) τα σαρκαστικά σχόλια για μια σουρεαλιστική έκθεση του 1959:

"Οι θεόπνευστοι συγκέντρωσαν τα έργα τους σε μια σκοτεινή αίθουσα και σε μια στιγμή διαύγειας ζητούσαν εισιτήριο 10 φράγκων"

"Μήπως θα πρέπει να υπενθυμίσουμε στους διοργανωτές ότι οι αστοί δεν εντυπωσιάζονται πια τόσο εύκολα όσο άλλοτε και το να είσαι σνομπ γίνεται όλο και δυσκολότερο;"

"Συμβουλευόμενοι τον κατάλογο της έκθεσης, παρότι διεθνής δε συναντήσαμε ούτε ένα γαλλικό όνομα!"

"Θλιβερό θέαμα: ακροβασίες τετριμμένες, διανθισμένες με αστειάκια και χρωματισμένες με μια αποκρουστική δόση διαστροφής."

"Παλιατζίδικο κατάλληλο μονολόγου του Ντεζεσέντ (ήρωα του Αντίστροφα  του Υσμάν. Ένας εκκεντρικός πλούσιος αναζητά έναν ιδανικό κόσμο για να στεγάσει τις προσωπικές του απολαύσεις που βρίσκονται στον αντίποδα των πολλών. Ο Ντεζεσέντ-πρότυπο, λένε, του νεαρού Προυστ- κατασκευάζει έναν παραισθητικό και διεστραμμένο παράδεισο. Ο Υσμάν είναι μέλος της παρέας του Μαύρου Χιούμορ.) Αν ο Ουάιλντ με τον Ντόριαν Γκρέυ ήταν ο απόστολος της ωραιολατρείας ο Υσμάν είναι ο απόστολος του πάθους για το ανάποδο, την ασχήμια, το άμορφο, το ανώμαλο.

Δέκα χρόνια αργότερα το σχόλιο του Μπρετόν για την υποδοχή της μεγαλεπήβολης έκθεσης (του '38):

"Από τότε όλα δεν έπαψαν να φορτίζονται με νέες σημασίες, να αποδεικνύονται, δυστυχώς, προδρομικά και προφητικά και να επαληθεύονται στην πιο καταθλιπτική και ύποπτη μορφή τους. Έχουμε κάθε δικαίωμα να επισημάνουμε σ' αυτούς που μας κατηγόρησαν τότε, ;oτι μας έθελγε εκείνη η ατμόσφαιρα, ότι απείχαμε πάρα πολύ από τη δόλια ωμότητα των εφιαλτικών ημερών που θ' ακολουθούσαν."  

Μα τέλος πάντων- αναρωτιέται ο Οντουάν, παριστάνοντας το δικηγόρο του διαβόλου: "Τι ιδέα κι αυτή, να μπουν στον κόπο να μας προϊδεάσουν, να μας προειδοποιήσουν για το κακό, τάχα, που έρχεται. Μα μας κοροϊδεύουν; Δεν βλέπουν πόσο ασφαλείς είμαστε με τη γραμμή Μαζινό; Δεν αντιλαμβάνονται πως η πολιτική του κατευνασμού έπιασε τόπο; Δεν είναι τρελός ο Χίτλερ, ούτε ο Μουσολίνι, ούτε ο Νταλαντιέ, ούτε ο Τσάμπερλαιν. Κι εμείς έχουμε τον Νταλαντιέ. Κάποιοι διαβεβαιώνουν πως ο Άξονας τρέμει τους Συμμάχους. Μην τους ακούτε. Αν είναι αυτοί προφήτες, τότε εγώ που είμαι καλύτερος απ' αυτούς σας λέω πως η συμφωνία του Μονάχου θα φέρει στον κόσμο την ειρήνη."

Οι εφησυχασμένοι έχασαν το στοίχημα. Λίγοι ακόμη και ο ζόφος θα ξεχυνόταν πάλι. Οι Κασσάνδρες, δυστυχώς θα επιβεβαιώνονταν.