Ο Στρόβιλος του Δούναβη

Ο Ματίας Ζίντελαρ γεννήθηκε το 1903 στη Μοραβία, τμήμα της σημερινής Τσεχίας, από εργάτες γονείς.Η οικογένεια του μετακόμισε πολύ σύντομα, το 1905, στη Βιέννη, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Εκεί, στις φτωχογειτονιές της Βιέννης και στα καφενεία της, ο μικρός Ματίας άκουγε τους μεγαλύτερους να μιλάνε παθιασμένα για δύο ζητήματα, τον επερχόμενο σοσιαλισμό και το ποδόσφαιρο. Οι Βιεννέζοι εργάτες, σοσιαλιστές στην μεγάλη πλειοψηφία τους, είχαν πάθος για το ποδόσφαιρο εκείνη την εποχή. Μαζί τους κι ένα κομμάτι της, επίσης σοσιαλιστικής στην πλειοψηφία της, διανόησης. Και δεν μιλούσαν για τις ομάδες. Μιλούσαν για την τεχνική, την αισθητική, την τακτική του ποδοσφαίρου. Ο πιτσιρικάς δεν αρκέστηκε στα ακούσματα. Πήρε μια μπάλα και άρχισε να τη στροβιλίζει, αλλά και να στροβιλίζεται μαζί της, στους δρόμους της Βιέννης.

Τίποτα δεν μπορούσε να σταματήσει τον στροβιλισμό του νεαρού Ζίντελαρ. Ούτε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, ούτε ο σκοτωμός του πατέρα του (το πότε σκοτώθηκε ο πατέρας του είναι κάπως συγκεχυμένο, άλλες πηγές αναφέρουν ότι σκοτώθηκε στο μέτωπο, άλλες ότι τον σκότωσαν μετά το τέλος του πολέμου – ήταν σοσιαλιστής βλέπετε). Όχι ότι αδιαφόρησε για αυτά τα τραγικά γεγονότα, όντας «κολλημένος με την μπάλα». Τα κράταγε μέσα του, αλλά συνέχιζε τον στροβιλισμό του. Αυτό ήθελαν και από αυτόν οι Βιεννέζοι εργάτες, οι οποίοι του έδωσαν  το παρατσούκλι «Paper Man», ο άνθρωπος από χαρτί (ο χάρτινος), λόγω της ελαφριάς κατασκευής του, της κομψότητας, της πλαστικότητας, της ρευστότητας των κινήσεων του. Αργότερα θα του δοθούν κι άλλα παρατσούκλια, με πιο γνωστό το «ο Μότσαρτ του Ποδοσφαίρου»

Μέσα σε λίγα χρόνια ο Ζίντελαρ είχε γίνει ο Μαέστρος και το πρώτο βιολί της εθνικής Αυστρίας, της περίφημης Wunderteam (Βούντερτημ, η ομάδα – θαύμα, η ομάδα των θαυμάτων). Της ομάδας που κυριάρχησε στο ποδοσφαιρικό στερέωμα για δέκα περίπου χρόνια. Με το μοναδικό, χορευτικό στυλ παιχνιδιού της, το οποίο ονομάστηκε «στρόβιλος του Δούναβη», και με πρώτο στροβιλιστή και στροβιλιζόμενο τον Ματίας Ζίντελαρ,

Στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1934, το οποίο διεξήχθη στην Ιταλία του Μουσολίνι, η ομάδα – θαύμα ήταν το απόλυτο φαβορί. Στο προηγούμενο (και πρώτο στην ιστορία) μουντιάλ, που έγινε στην Ουρουγουάη το 1930, δεν είχε συμμετάσχει, λόγω του υψηλού κόστους του ταξιδιού. Τώρα όμως ήταν η σειρά της. Μοναδικό εμπόδιο στον δρόμο προς την κατάκτηση της κορυφής ήταν η γηπεδούχος ομάδα της Ιταλίας, την οποία και θα έβρισκε μπροστά της στον ημιτελικό. Αλλά η ιταλική ομάδα, παρά τις μεταγραφές που είχε κάνει από την φιναλίστ του 1930 εθνική Αργεντινής (τότε επιτρεπόταν η συμμετοχή ενός ποδοσφαιριστή σε διαφορετικές εθνικές ομάδες), ήταν σαφώς κατώτερη από την Βούντερτημ. Όμως, ο περιβόητος Λουιζίτο Μόντι, ένας από τους πρώην Αργεντίνους που λέγαμε, αλλά και ο Σουηδός διαιτητής Ιβάν Έκλιντ είχαν άλλη άποψη. Ο πρώτος τσαλάκωσε τον Χάρτινο Άνθρωπο, χτυπώντας τον βρώμικα, ενώ ο δεύτερος, ένας οπαδός του ιταλού δικτάτορα και του φασισμού, μέτρησε κανονικά το αντικανονικό γκολ των Ιταλών (ήταν οφσάιντ και επιθετικό φάουλ ταυτόχρονα!), έκοβε – κατά λάθος! – τις επιθέσεις των Αυστριακών (τους έκλεβε τη μπάλα δηλαδή, και την έδινε – κατά λάθος – στους ιταλούς παίχτες!) και ανέχτηκε το βρώμικο και αντιαθλητικό παιχνίδι των ιταλών. Έτσι, η Αυστρία βρέθηκε εκτός τελικού και ο Ζίντελαρ στο νοσοκομείο.

Ούτε κι εκεί, στο νοσοκομείο δηλαδή, δε σταμάτησε το στροβιλισμό του, αφού γνώρισε την παρτενέρ της ζωής του, την ιταλό-εβραία Καμίλλα Καστανιόλα (Camilla Castagnola), με την οποία θα περνούσε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του

Ο ύστατος στροβιλισμός

zintelar

Το 1938, η Αυστρία προσαρτήθηκε από τη Γερμανία. Η προσάρτηση αυτή έμεινε γνωστή στην Ιστορία ως Anschlus. Με την ευκαιρία της Anschluss λοιπόν, διοργανώθηκε ένα ματς μεταξύ της Αυστρίας και της Γερμανίας – των δύο ομάδων που επρόκειτο να συγχωνευθούν στη συνέχεια.

Ο Ζίντελαρ ήταν κατηγορηματικά αντίθετος με την Anschulss και το κατέστησε σαφές και μέσα στο γήπεδο. Επί 65 λεπτά η Βούντερτημ είχε γελοιοποιήσει την Γερμανία, αλλά δεν είχε βάλει γκολ. Οι παίχτες της έχαναν τη μια ευκαιρία πίσω από την άλλη, με επιδεικτικό τρόπο. Σα να θέλανε να μη βάλουνε γκολ. Η παρωδία διήρκησε για πάνω από μια ώρα. Τότε, ο Ματίας αποφάσισε να στροβιλιστεί. Αφού χόρεψε την γερμανική άμυνα, έστειλε την μπάλα στα δίχτυα. Το γήπεδο βουβάθηκε. Οι θεατές δεν ήξεραν τι να κάνουν. Όχι όμως και ο Μότσαρτ ο οποίος έτρεξε προς την κερκίδα των επισήμων, όπου κάθονταν οι ναζιστές αξιωματούχοι – αλλά και ο ίδιος ο Χίτλερ, και άρχισε να χορεύει Βαλς. Μόνος του! Το πλήθος ξέσπασε σε επευφημίες, ενώ οι ναζί έμειναν κάγκελο. Δέκα λεπτά αργότερα ο Καρλ Σέστα, ο άλλος σοσιαλιστής της ομάδας, μιμήθηκε τον Μαέστρο του. Με ένα εκπληκτικό σουτ από τα 40 μέτρα έκανε το 2 – 0. Οι θεατές παραληρούσαν και φώναζαν: «Αυστρία! Αυστρία!». Το ματς της Άνσσλους είχε εξελιχθεί σ’ ένα επικοινωνιακό φιάσκο για το ναζιστικό καθεστώς, ενώ ο Ματίας είχε μπει στο στόχαστρο του.  Όχι μόνο είχε σκοράρει και πανηγυρίσει με πάθος το γκολ του, αλλά είχε αρνηθεί να εκτελέσει και το ναζιστικό χαιρετισμό μπροστά στους αξιωματούχους των δυνάμεων κατοχής μετά το τέλος του παιχνιδιού. Κι εδώ τον μιμήθηκε ο Σέστα.

Παρ’ όλα αυτά, αμέσως μετά το παιχνίδι, ο προπονητής της εθνικής Γερμανίας Ζεπ Χερμπέργκερ προσπάθησε να πείσει τον Ζίντελαρ να παίξει για την ομάδα του, αλλά εκείνος αρνήθηκε, προφασιζόμενος ότι ήταν πολύ μεγάλος πια και ότι είχε πρόβλημα με το γόνατο. Η αλήθεια ήταν ότι δε δέχτηκε να παίξει για ιδεολογικούς και αισθητικούς λόγους. Πως ήταν δυνατόν να στροβιλιστεί παίζοντας σε μια ομάδα ναζιστών;

Ήταν φανερό πάντως ότι το θέμα σίγουρα δεν επρόκειτο να μείνει εκεί. Ο ναζί υπουργός Προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς δήλωσε: «Ο Ζίντελαρ είναι ένα είδωλο για τους Βιεννέζους και θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα διατηρήσει  την αγάπη του κόσμου και στο μέλλον».

Η απειλή ήταν σαφής: Ο Ζίντελαρ ήταν πολύ διάσημος προς το παρόν, αλλά τελικά οι Ναζί είχαν σκοπό να τον εκδικηθούν.

Με τη απουσία του Ζίντελαρ, η Γερμανία αποκλείστηκε από τον πρώτο γύρο του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 1938. Ο ίδιος όμως αποφάσισε να παρακολουθήσει τον τελικό μεταξύ της Ιταλίας και της Ουγγαρίας στο Παρίσι. Όταν οι θεατές τον αναγνώρισαν στις κερκίδες, άρχισαν να τραγουδάνε τη «Μασσαλιώτιδα». Με την άρνηση του να χαιρετίσει τον Χίτλερ και με το να χορέψει Βαλς μπροστά στους αξιωματούχους των ναζί, είχε γίνει διεθνές σύμβολο του αντιφασιστικού αγώνα. Τώρα ήταν κάτι πολύ περισσότερο από απλά ένας ποδοσφαιριστής που δεν ήθελε να παίξει στην εθνική Γερμανίας. Έπρεπε να βγει από τη μέση.

Παρά το ότι γνώριζε ότι η ζωή του βρισκόταν σε κίνδυνο, αποφάσισε να επιστρέψει στην Αυστρία αντί να διαφεύγει όταν είχε την ευκαιρία. Τη Νύχτα των Κρυστάλλων το σπίτι του δέχθηκε επίθεση, λόγω κάποιων πλαστών έγγραφων που έδειχναν ότι είχε εβραία γιαγιά, αλλά ο κόσμος σταμάτησε τις ναζιστικές συμμορίες στην πόρτα του σπιτιού του. Ο Ματίας και η Καμίλλα δεν πειράχτηκαν. Προς το παρόν

Λιγότερο από τρεις μήνες αργότερα, ο Ζίντελαρ και η Καμίλλα βρέθηκαν νεκροί στο διαμέρισμά τους. Η επίσημη αιτία θανάτου ήταν η δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα, από μια ελαττωματική σόμπα αερίου, αλλά όλοι γνώριζαν ότι η Γκεστάπο τους είχε σκοτώσει.

Οι σοροί τους αποτεφρώθηκαν σχεδόν αμέσως και η υπόθεση έκλεισε. Στην κηδεία τους παραβρέθηκαν περισσότεροι από 50000 άνθρωποι. Ήταν η τελευταία (σιωπηλή) διαδήλωση του Βιεννέζικου λαού κατά του καθεστώτος. Όσο για τους παρτενέρ, εκείνοι συνέχισαν τον στροβιλισμό τους ανάμεσα στα άστρα. Ο στροβιλισμός δε σταματά έτσι κι αλλιώς ποτέ. Όπως και ο αγώνας για την ωραία ζωή. Συνεχίζεται…

zintelar-620x320